LAW16: Romeinse Limespad

limespad

Limespad 1: Xanten – Kalkar

15.06.2022limespad01. Xanten – Kalkar De wandelroute volgt de Romeinse Limes, de voormalige noordgrens van het Romeinse Rijk. Ik loop van Xanten naar Katwijk aan Zee. De route wordt door veel mensen gelopen van west naar oost en vaak ook niet tot Xanten maar tot de Duiversberg bij de grens. Het is half juni en ik stap op de trein naar Nijmegen. Twintig minuut wacht ik op de bus naar Kleve in Duitsland en daar wacht ik 40 minuut op de bus naar Xanten. Het is een onderneming om in Xanten te geraken en dat heb ik onderschat. Hierdoor kies ik ervoor om het hoogtepunt te missen, namelijk het Archäologischer Park. De grootste Romeinse stad van het noorden. Omdat ik hier echt wel tijd in wil investeren besluit ik hiervoor speciaal een keer terug te keren naar Xanten en dan combineer ik dat wel met een ander tripje door Duitsland. De route is niet goed aangegeven dus loop ik volledig op de GPX (download ‘m gerust). Ik loop vanaf het station naar de markt en vanaf de Markt van Xanten loop ik door de Westpoort de stad uit. Ik kom uit op een pad dat de voormalige Boxteler Bahn volgt. Een voormalig spoorlijn van de Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij (NBDS) en deze lijn verbond het Duitse Wesel met het Nederlandse Boxtel. Een stuk verder kom ik uit in het Uedemer Hochwald. Tijdens WOII werd in dit bos fors gevochten. Het bos is een oase van rust. Geruime tijd loop ik er alleen en ik word helemaal zen. Maar de rust wordt verstoord door het geluid van een aggregaat. Een groot hekwerk, schouwpad gevolg door nog een hekwerk doemt op. Een bord dat foto’s maken niet toegestaan is doemt voor mij op en daarnaast dat het een militair complex betreft. Ik loop langs het hekwerk en loop verderop weer van het complex af. De rust keert terug. Het bos uit kom ik terecht op een doorgaande weg. Een fors stuk loop ik daar overheen en vervolgens loop ik verder over een hoog liggend fietspad. Achtung Achtung Wandeler hoor ik ineens. Een grote groep fietsers passeert vriendelijk groetend. Verderop loop ik over het fietspad van een drukke autoweg die ik oversteek. In een onoverzichtelijke bocht passeert net een auto waar we de weg moeten delen. Vlak voor een vuilstortplaats duik ik de bosjes in. Ik volg het pad door de wildernis en laat de vuilstort en auto’s achter mij. Maar niet voor lang. Want Kalkar wandel ik niet veel later binnen. Ik eindig mijn route op de Markt en mag zo’n 30 minuut wachten op de uursdienst naar Kleve. In een zijstraatje vind ik een fles koud bier en voor de kerk drink ik deze leeg. De bus brengt mij naar Kleve en via Nijmegen reis ik weer terug naar huis. Mooie route! [...]

Limespad 2: Kalkar – Kranenburg

12.07.2022limespad02. Kalkar – Kranenburg Etappe twee. Het is een aardige onderneming om er te geraken, op de markt van Kalkar. Met de sprinter van Arnhem Zuid naar Arnhem Centraal en vervolgens met de RE19 naar Emmerich, bus naar Kleve en lang wachten op de bus naar Kalkar. Twee uur later word ik precies voor een Duitse bakkerij gedropt. De start is in ieder geval zonder klagen. Met verse broodjes op zak en 2,5 liter water in de tas begin ik aan een lange tocht. En niet alleen lang maar ook met behoorlijke klimmen erin. En dan ook nog eens warm. De temperatuur tikt de 28 graden al snel aan. Ik kan dit! In het begin loop ik op geasfalteerde wegen en komt er zo nu en dan een auto met geel of wit kenteken voorbij gereden. Ik passeer een kerstbomenkwekerij terwijl de warme zon vol op mijn hoofd schijnt. Een gevaarlijke oversteek en gemene weg naar met blinde bochten overleef ik en ik sla een smal pad het groen in. Enkele meters later sta ik midden in het bos. Rust! Ik wandel lekker door, geniet van de omgeving en loop in een groene streep bijna onopgemerkt door Schneppenbaum (wie kent het niet). Hier passeer je overigens een Edeka supermarkt, handig als je snel trek en/of dorst hebt. Zelf stel ik het moment daarvoor uit tot Kleve. Via de Papenberg geraak ik daar en eigenlijk exact op de helft van de route loop je door de binnenstad van Kleve. Restaurantjes alom en iets verderop een tankstation met koude dranken. perfecte locatie voor een lunch of bijvullen van je rugzak. Nu begint het pas, want een behoorlijke klim ligt op ons te wachten. Maar eenmaal boven wandelt het lekker weg. De sternberg heeft een leuke verrassing in petto en als je bij het monument bent bel dan eens naar +49 2851 97999 648. Je krijgt dan in het Nederlands gedurende twee minuten een leuk verhaaltje te horen. Door bossen en langs graanvelden tikken de kilometers weg. Ik loop Kranenburg binnen en loop zelfs nog over het oude perron heen. Wat zonde dat hier geen trein meer komt. Maar mocht je eens weer energie hebben en in de buurt zijn dan kun je hier dus wel spoorfietsen. Energie heb ik amper en gelukkig is de toko gesloten voor nu. Dus op naar de bus. De terugreis gaat een stuk sneller. Een uur na het instappen in de bus in Kranenburg draai ik al mijn sleutel in het slot van mijn voordeur. Wat een mooie tocht! Op naar de volgende. [...]

Limespad 3: Kranenburg – Nijmegen Lent

28.07.2022limespad03. Kranenburg – Nijmegen Lent Etappe nummer drie alweer. En vandaag verlaat ik Duitsland en eindig ik in Lent bij Nijmegen, aan de noordoever van de Waal. Ik start vandaag in de bedevaartkerk van Kranenburg, de Petrus en Pauluskerk. Als de kerk geopend is dan wordt dat aangegeven en het is absoluut de moeite om een kijkje binnen te nemen. Afijn, via het pad langs de Kranenburger Bach loop ik richting het Duitse Wyler. En daar doorheen gelopen merk je al dat je op hoogte zit. Maar de klim moet nog komen. Met prachtige vergezichten en glooiend landschap waan je je ver van huis. Via een smal wandelpad loop ik bijna onopgemerkt Nederland binnen. Ik raadpleeg voor de zekerheid nog even Google Maps maar het is echt waar. Mijn linkerbeen staat in Nederland en mijn rechter been in Duitsland. En mijn telefoon heeft bereik, dat moet dan haast wel een Nederlandse provider zijn. Tijd voor een reünie. De Duivelsberg beklimmen! Dat doe je ook tijdens het lopen van het Pieterpad en alsof het Rome is, het Pannenkoekenhuis bovenop de Duivelsberg is wederom bereikt. Enkele meters deelt deze route het Pieterpad. Ik heb geen trek in pannenkoeken dus ik wandel verder. In een prachtig dal met een hoge wal en veel blad op de grond. Wat een prachtig stuk Nederland is dit. En Nijmegen ligt gewoon een klein stuk verderop! Een Romeinse connectie. Een deel van de route volgt het tracé van een aquaduct. Daar is eigenlijk niet veel meer van over. Dat komt ongetwijfeld omdat de aquaduct van hout gemaakt was. Wel zie je een lelijk hekwerk midden in het bos en verderop nog zelfs een betonnen muur. Je waant je zo in de tijd van een BRD grenzgebiet. En voordat je het weet loop je een dorp uit en ben je in Nijmegen. Maar wel een mooi stuk Nijmegen. En lekker hoog! Want je kijkt verderop zo recht op de Waalbrug en ik zag zelfs de WTC torens én de KEMA toren van Arnhem liggen. Via Valkhofpark waar ik de week voor deze wandeling nog biertjes stond te drinken tijdens het Valkhof Festival loop ik nu volkomen nuchter te zoeken naar waar ik ook alweer stond naar een bandje te kijken. Ik maak een ere-rondje om het Sint-Nicolaaskapel en begin met de afdaling naar de Waalkade. Via het centrum én de Sint-Stevenskerk. Onder het spoor door en via het nu moderne Waalhavenkwartier. Een klein ommetje om via een voormalige Romeinse Tempel te lopen maak ik de Oversteek. En via Veur Lent en de Snelbinder (jaja) kom ik aan bij station Nijmegen Lent. Ding Dong Dong Dong. [...]

Limespad 4: Nijmegen Lent – Arnhem

30.09.2022limespad04. Nijmegen Lent – Arnhem Vanaf treinstation Lent loop je over de snelbinder om de Spiegelwaal over te steken om op Stadseiland Veur-Lent de Limesroute weer op te pakken. Een enorm beeld van een Romeins masker doemt op in de verte. Door de ogen van het masker kan je een Romeinse blik op Nijmegen (Noviomagus) werpen. In het begin van de 20e eeuw wordt het originele exemplaar van het masker bij het dreggen uit de Waal opgediept. Iets verderop kom je nog een bouwwerk uit 1936 tegen. Een zgn. rivierkazemat bestaande uit drie verdiepingen en destijds bewapend met kanon en mitrailleur konden een belangrijke rol vervullen in het vernietigen van de spoor- en verkeersbruggen over de Waal, zodra het Duitse leger Nederland zou binnenvallen. Om zo een opmars tot stilstand to forceren. Een stuk verderop Fort Lent waar je zowel linksom als rechtsom kunt lopen. We laten de Waal achter ons en via het Spiegelbos loopt het pad naar landgoed Doornik en de rand van Bemmel. Knooppunt Ressen waar de A15 en de A325 samenkomen loop je zo onderdoor en via een stukje fietssnelweg loopt de route door naar Elst. Hier heb ik ook al eens eerder mijn voetstappen neergezet. Toen ik van Zwolle naar Roosendaal via Arnhem wandelde tijdens de zelf gecreëerde route3600. In Elst is de route toch weer wat anders en loopt via het Romeinse Veld Westeraam. Het archeologisch veld ligt midden in de woonwijk Westeraam. Hier zijn archeologische vondsten gedaan, waaronder resten van een Romeinse tempel en een landelijke Romeinse nederzetting uit het jaar 100. Op een verhoging aan de Grote Molenstraat en de Sint Maartenstraat staat de Grote Kerk van Elst gebouwd. Hier staat de laat 18e-eeuwse, in 1951 gestolen, preekstoel afkomstig van de Hersteld Evangelisch-Lutherse kerk aan de Kloveniersburgwal in Amsterdam. Aan de zuidkant van de kerk zijn de fundamenten van de Gallo-Romeinse tempels zichtbaar. Bij het uitlopen van Elst loopt de route naar Arnhem Zuid (Schuytgraaf) en steek je het riviertje de Linge over. Hier liggen twee bruggen, vernoemd naar het Wiltshire Regiment en de Somerset Light Infantry, die hier in het begin van oktober 1944 het gebied moesten verdedigen tegen de Duitse troepen. De Linge was hier een belangrijkste verdedigingslinie. Bij het oversteken ervan loop je over de Romeinse Lint in het Park Lingezegen verder. Het pad volgt een oude loop van de Rijn in Romeinse tijd. Langs de rand van Schuytgraaf (een nieuwbouwwijk in Arnhem Zuid) kom je een diep roestig beeld tegen van twee Ossen die een kar voortrekken en twee Romeinse soldaten. Dit geeft aan dat hier een belangrijke Romeinse (verbindings)weg liep. Via een mooi groenstrook en leuk weggetje loop ik door naar de spoordijk en via een tunneltje kom je in de wijk Elderveld uit. Via het park tot aan hoogstamboomgaard de Steenen Camer. Hier staan meer dan 200 fruitbomen die je als buurtbewoner kunt adopteren. Na het oversteken van de Drielse dijk beland je weer in een fantastisch mooi natuurgebied. Loop over de doorlaatbrug voor mooi uitzicht over het natuurgebied en je hebt er gelijk mooi uitzicht op een van de mooiste spoorbruggen van Nederland (bron: Bram). De doorlaatbrug was een waterkering en is een rijksmonument. In dit gebied ligt de enige Gelderse limesfort dat ook archeologisch is aangetoond. Het fort is waarschijnlijk aangelegd rond het jaar 15 (AD). Meer dan een halve eeuw later viel het castellum ten prooi aan de gewelddadigheden van de Bataafse Opstand. Een teruggevonden, dikke brandlaag is daarvan de stille getuige. Het fort is vervolgens herbouwd, mogelijk gedeeltelijk in steen. Rond 170-180 bouwden de Romeinen een compleet nieuw fort in steen. De Romeinen hebben ongetwijfeld regelmatig last gehad van wateroverlast. Het terrein is in verschillende fasen opgehoogd geweest. Vandaag de dag staan de schandkorven ter visualisatie van het fort ook nog wel eens onder water bij een hoge waterstand. Mooi gezicht wel. Op naar het centraal station van Arnhem. 30,5 kilometer in de benen is genoeg voor vandaag. Tot de volgende! [...]

Limespad 5: Arnhem – Wageningen

11.02.2023limespad05. Arnhem – Wageningen Na een winterslaap is het weer tijd om de benen te strekken. Op deze mooie zaterdag in Februari loop ik een pittige maar prachtige route van Arnhem Centraal naar Wageningen. Het eerste hoogtepunt (maar niet formeel onderdeel van de route) is het centraal station van Arnhem. Ontworpen door Ben van Berkel en het station wordt gekenmerkt door golvende lijnen en geometrische gebouwonderdelen. En het staal komt overigens uit Groningen, niet Ede. Loog vooral even rond maar niet te lang want er zit nog een helse tocht aan te komen. Via de Coehoornstraat en de Korte Coehoornstraat zet ik de eerste stappen. Bij de blauwe golven (een gigantische betonbak bestemd voor de stalen ros) zit ik alweer op het limespad. Via de kunstschool loop je richting het museum Arnhem. Wat een stuk hoger staat. Het verschil is zo’n 30 meter. Best hoog voor Nederlands begrip. Tijd om de klim te maken naar boven naar één van mijn favoriete wijkjes in Arnhem. Lombok zie ik mijzelf wel wonen. De voordelen van een stad maar met een dorps karakter. Leuk om te weten misschien is dat hier, in de arbeiderswoningen, destijds spoorwegarbeiders en personeel van de koepelgevangenis woonden. Om nog even onder de indruk te blijven loopt de route gelukkig door park Mariëndaal en loop je door een zo’n 300 meter lange tunnel van naar elkaar toegegroeide beuken (berceau). En hierna loop je zo Oosterbeek in. Zo’n beetje langs voormalig Station Oosterbeek loop je langs de spoorlijn naar Nijmegen richting de Rijn. Afhankelijk van het weer en hoe nat de grond is, ga je hier erg genieten of ploeteren (en genieten). Bij het grindgat is het ideale moment voor een pauze (en in de zomer een duik). Onder de spoorbrug door richting Heveadorp loopt het pad door. Je komt uit bij het oudste, nog in gebruik zijnde, kerkje van Nederland. Het pré-romaanse kerkje stamt al uit de 10de eeuw. Iets recenter uit de geschiedenis, het kerkje werd gebruikt als post door de geallieerde Airborne-troepen. Aanschouw ook vooral de ruim 300-jarige knotlinde voor de kerk. Het is een prachtig gebied om te wandelen en je kunt er genoeg mooie foto’s en ansichtkaartjes maken. Bij de afslag naar de Drielse veer vind je ook een steile trap de heuvel op de andere kant op. De Drielse Veer maakt geen onderdeel uit van de route dus begint het klimmen weer. Boven vind je landgoed de Westerbouwing, toen ik er langs liep was het terrein afgesloten vanwege bouwwerkzaamheden. De route loopt er wel over, maar je kunt er ook met een omweg omheen. Zolang je maar weer terug naar de heuvelrand gaat. Al is dat alleen al om het uitzicht. Het is de moeite om ter hoogte van Hunneschans en Huis Duno even te blijven hangen. Er is namelijk genoeg te zien als je op ontdekkingstocht gaat. Daarna loop je verder naar Kasteel Doorwerth. Alweer een fantastisch hoogtepunt van de wandeling. Dit middeleeuws kasteel staat er fantastisch goed bij. En uit betrouwbare bronnen heb ik vernomen dat ze er geweldige taartjes hebben. Het is de moeite om hier eens voor terug te komen en om het kasteel beter te bewonderen. Ook de duivenmelker komt hier aan zijn trekken. Er vliegt genoeg rond. Een prachtig vervolg van de route door het bos op de heuvelrug kom je ook nog een uitkijktoren tegen. Voor als je het nog hoger wilt opzoeken. Niet betreden bij onweer staat er bij de trap. Dat je het weet. Er loopt een snelweg dwars door al dit moois heen. De A50 steken we onderdoor en blijven lekker laag in de buurt van de Nederrijn. En hier kom je al snel weer een mooi stuk tegen. Daar waar de Heelsumse Beek de Nederrijn in stroom kun je, mits het er rustig is, lekker zen worden. Via Renkum bereik je Wageningen. En om in stijl af te sluiten kan ik je het terras met fantastisch uitzicht van de Wageningsche Berg van harte aanbevelen. Hier stopt de wandeling ook zo’n beetje. Via de Botanische tuin loop je naar bushalte Wageningse Berg met genoeg verbindingen terug naar Arnhem. [...]